Halvetî Tarikatının Osmanlı toplum yapısıyla sosyo- politik ve kültürel etkileşimi ( XV. yüzyıl Amasya şehri örneği).

Abstract

Dinî grupları inceleme din sosyolojisi biliminin önemli çalışma alanlarından birisidir. Dinî grupların oluşumu, gelişimi, şekillenmesi gibi konular her zaman din sosyolojisi ile ilgilenen bilim adamlarının dikkatini çekmiştir. Özellikle dinî grupların toplumsal ve kültürel etkileri inkar edilemez bir gerçektir. Bunun yanında dinî grubun içinde bulunduğu toplumsal yapıdan etkilenmesi de doğal bir sonuçtur. Tarih içerisinde ve günümüzde islam dünyasındaki en önemli dinî gruplardan biriside tarikatlar olmuştur. Tarikatlar İslam toplumunun sosyal ve kültürel alandaki şekillenmesinde önemli fonksiyonlar yerine getirmişler, toplumsal değişme, toplumsal bütünleşme, toplumsallaşma, toplumsal ayrışma gibi sosyal olaylarda önemli roller oynamışlardır. Biz bu çalışmamızda Halvetî Tarikatı‟nın XV. yüzyıldaki Amasya şehrinin sosyolojik etkilerini araştırdık. Amacımız dinî bir grup olan Halvetî Tarikatı‟nın bu dönemde Amasya şehrinin sosyo-kültürel etkilerini ortaya koyarak bir dinî grubun toplumsal yapılarda nasıl etki yapabildiğini ve aynı zamanda kendisinin de ne şekilde etkilendiğini ortaya koymaktır. Böylece günümüzdeki dinî gruplar ile toplumsal yapı arasındaki ilişki daha iyi kavranacak, dinî grupların sosyolojik tahlili daha bilimsel olarak yapılacaktır. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, toplumsal grubun ne olduğu, toplumsal grubun çeşitleri ve özellikleri, dinî grup, dinî grupların oluşumu ve çeşitleri, tarikatların dinî grup sınıflandırmasındaki yeri ve özellikleri tanıtılmıştır. ikinci bölümde, çalışmanın daha iyi kavranması için çalışmanın evreni olan Amasya şehri‟nin tarihi anlatılmıştır. Üçüncü bölümde, araştırma konumuz olan dinî grubun yani Halvetî Tarikatı‟nın tarihî gelişimi ve karakteristik özellikleri üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölümde Halvetî Tarikatı‟nın XV. yüzyılda Amasya Şehrine sosyo-kültürel etkileri örneklendirilerek anlatılmıştır.