Abdülkâhir el-Cürcânî ve Temmâm Hassân'a göre anlam bileşenlerinin klasik ve çağdaş dönemler bağlamında karşılaştırması ve günümüz dilbilim çalışmalarına katkıları

Abstract

Her dilde anlamlı bir cümlenin veya sözün oluşumunda önemli olan unsurlar vardır. Bu unsurlar Arap dilinde de ilk günden günümüze kadar dilbilimciler tarafından ele alınıp farklı tasnifler yapılmıştır. "Abdülkâhir el-Cürcânî ve Temmâm Hassân'a Göre Anlam Bileşenlerinin Klasik ve Çağdaş Dönemler Bağlamında Karşılaştırması ve Günümüz Dilbilim Çalışmalarına Katkıları" adlı bu çalışmada, dilbilimci Cürcânî'nin nazım nazariyesi ile Temmâm Hassân'ın yenilikçi dilbilim teorisi üzerinde durulacaktır. Dil içi ve dil dışı etkenler bakımından anlam oluşumundaki etkili olan ögelerin anlam ilişkilerinin analizi amaçlanmaktadır. Klasik dönemde yaşayan Cürcânî'nin savunduğu Sözdizimi Teorisi, cümle diziminde anlamları ortaya çıkaran bileşenler arasındaki ilişkiler üzerine kurulmuştur. Çağdaş dönemde Temmâm Hassân'ın savunduğu Karîneler Teorisi de anlam oluşumunu etkileyen bileşenlerden oluşmuştur. Bu çalışmada, söz konusu anlam-anlambilim için kendi dönemlerinde (klasik ve çağdaş) önemli yeni fikirler getiren iki dilbilimcinin dil ve anlam ile alakalı düşüncelerinin karşılaştırılması bağlamında özgün yaklaşımlar getirilmesi amaçlanmaktadır.

In any language, there are components that are important in the formation of a meaningful sentence or word. These components have been discussed by linguists from the first day to the present in Arabic as well and different classifications have been made. In this study, titled with "Meaning Commponents According to Aldulkahir elCurcani and Temmam Hassan (A Comparison in the Context of Classical and Contemporary Periods)", it will be focused on the the Linguist Curcani's verse theoretics and Temmam Hassan's innovative linguistic theory. It is aimed to analyze the meaning relations of these elements related to the elements in meaning formation, in terms of intra-linguistic and non-linguistic factors. The Syntax Theory, defended by Cürcânî, lived in the classical period, is built on the relationships between components which reveal meanings in sentence syntax. The Karîne Theory defended by Temmâm Hassân in the contemporary period is also composed of components affecting the formation of meaning. In this study, it is aimed to present unique approaches in the context of comparing the two linguists' thoughts on language and meaning, who brought significant new ideas in their respective periods (classical and contemporary) for the mentioned meaning-semantics.