Türk Ahi Teşkilatının işleyişi ve Çorum tarihinde ahilik

Abstract

Ahilik Anadolu’da 13. yy’da kurulmuş olan esnaf ve sanatkârlar birliğidir. Ayrıca Ahiler yaptıkları zaviyelerde tüccar ve esnafın ahlaki terbiyesiyle uğraştılar. Ahiler Anadolu sosyal hayatındaki bu hizmetiyle beraber, ihtiyaç durumunda gazalara ve memleket savunmasına da katıldılar. Anadolu’da ahiliğin kurucusu ve halk arasında “Ahi Evren” olarak bilinen Şeyh Nasiruddin Mahmud (Ö.1262)’dur. O, Alaaddin Keykubat’ın desteğiyle Anadolu’da Ahiliği teşkilatlandırmıştır. Ahilik esnaf arasında yaygınlık kazanmıştır. Ahilerin Osmanlı toprakları içerisinde hemen hemen her yerde örgütlendiği bir gerçektir. Bunun nedeni ise Ahiliğin çok güçlü bir teşkilat yapısına sahip olmasıdır. Yerleşme birimlerinde her sanat kolu için ayrı birlikler kurulmuştu. Bir meslekte ayrı birlikler meydana getirecek kadar esnaf ve sanatkârın bulunmadığı yerleşme merkezlerinde birbirine yakın meslek mensupları aynı birlikte toplanırdı. Kaynaklar, Ahi Evren’in Ahi Teşkilatını Kırşehir’de kurduğunu bildirmekteler. Biz bu tebliğimizde, Ahi Teşkilatının ilk olarak Kayseri’de kurulmuş olduğunu açıklamaya çalıştık. Ahiler’in Anadolu’da yer yer kurdukları müesseseler arasında Çorum, İskilip, Osmancık çevresinde de bir çok vakıfları, teşkilatı vardır. Çorum ve havalisinde eser bırakmış, hayır işleri yapmış bazı Ahiler’in ve Çorum’da Ahilik faaliyetleri hakkında bilgiler ortaya koymaya gayret ettik.

The function of the Turkish organization known as Turkish Akhi and Akhism is important to the history of Çorum. Both moral and cultural values are rooted in the principles of Akhism. Akhism provides both advice as well as sanctions for people yet these advices and sanctions are not of a personal nature but are social in their focus. They try to regulate the social life of people. In regards to Akhism, this is the union of both artisans and merchants and was established in Anatolia in the 13th century. On one hand, they were interested in the moral decency of artisans and merchants in the zawiyas established by them. Beside their service in Anatolian social life these artisans and merchants also participated in the defense of their homeland and in jihad when it was necessary. Resources show that the Ahi Evran Organization was founded in Kırşehir. We tried to explain in this study that it was first founded in Kayseri. Various foundations and organizations of Akhism have taken part in the environments of Corum, Iskilip and Osmancik. We tried also to give some information about the activities of Akhism in Corum, and also about some people who do charity works in that city and who also left some of their output in the region.