Alevî/Kızılbaşlık’ta ocak kültü

Abstract

Türk kültürünün önemli inanışlarından sayılan "ocağın kutsallığı" anlayışı, tarihsel miras olarak günümüze kadar yaşatılmıştır. "Ocak" var olmanın ve hayatın temsilcisi durumundadır. Türk tarihinde birçok anlamları beraberinde taşımakta olan "ocak" kavramı, eski Türk inanışlarının izlerini taşıyan Alevî / Kızılbaş toplumlarında da önemli teolojik ve sosyolojik karşılıklar bulmaktadır. Kendi inanç önderlerinin oluşturduğu yapılanmalar "ocak" kavramıyla ifade edilmekle birlikte, "seyyîd-i sâdât" evlatları olarak kabul edilen "inanç önderleri" mutlak surette bir ocağa bağlı olmak durumundadırlar. Ocakların Alevî / Kızılbaş toplumlarında "kutsallıkları" tartışılmaz bir konumdadır. Bu sebeple Alevî / Kızılbaş toplumuna mensup bireyler (talipler) bir ocağa bağlı (intisap etmiş) olmak ve erkânlarını bağlı bulundukları ocağın temsilcisi olan "dede"ler aracılığıyla yürütmekle yükümlüdürler. "Ocaklar", sosyal hayatın dizaynı açısından da son derece işlevsel konumlara sahip olan dini yapılanmalardır. Çalışmamızda; Alevîlikteki "ocak kültü"nü, Alevî / Kızılbaş toplumunda "ocakların" taşıdıkları değerleri ve ocakların manevi yapılanmalarına göre adlandırılmaları hakkındaki genel kabul gören bilgileri araştırmacıların dikkatlerine sunacağız.

The understanding of the “Holiness of Association”, which is considered to be one of the important beliefs of Turkish culture, has been kept alive till today as a historical heritage. “Association’’ is the representative of presence and life. The concept of “Association” which carries many meanings with it in Turkish history, also finds important theological and sociological responses in Alawi / Qizilbash societies bearing the traces of old Turkish beliefs. Beside the structuring formed by the leaders of their faith are expressed by the concept of “Association”, “ the leaders of faith” who are accepted as “seyyîd-i sâdât” sons have to be absolutely bound to an association. The “sanctity” of the associations in the Alawi / Qizilbash societies is in an indisputable position. For this reason, the individuals (candidates) belonging to the Alawi / Qizilbash society are obliged to be bound up with an association (engaged) and to carry out their activities through the “Dede”, who are the representatives of association that these individuals depend on. “The associations” are religious structures that have also very functional positions in terms of the design of social life. In our study; we will present the generally accepted information about “the cult of association” in Alawism, the values carried by “the associations” in Alawi/Quzilbash society and the naming of associations according to their spiritual structuring to the attention of you researchers