Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde yol, yolcu ve yolculuk teması

Abstract

Cumhuriyet yılları, Türk Edebiyatı'nda muhtelif dönüşümlerin, siyasi ve sosyal inkılapların edebiyatımızı da etkilediği dönemlerdendir. Atatürk'ün önderliğinde başlatılan bu süreç yeni bir dönemin işaret fişeği olmuştur. Bu yeni süreçte farklı edebi temalar, yine çeşitli hallerde edebiyatımızda yer almıştır. Yol, Yolcu, Yolculuk teması da Cumhuriyet Dönemi Türk şiiri içinde yer alan en kıymetli temalardandır. Cumhuriyet yılları, Türk Edebiyatı'nda çeşitli anlayışların görüldüğü, zengin bir içerik sunmaktadır. Cumhuriyet döneminde, Tanzimat yıllarından beri devam edegelen batılılaşma ile ehemmiyet kazanan modernleşme, yalnızlaşma, dünyevileşme gibi unsurlarla geleneksel edebiyatımızdan bir kopuş başladığı fikri hâkimdir. Fakat yalnızlaşmanın getirdiği bir atmosfer ile bireyde oluşan bir yol özlemi ya da yolculuk hasleti edebiyatımızda yer yer hüküm sürmeye başlamıştır. Buradan hareketle geleneksel edebiyatta da yer yer karşılaştığımız yol, yolcu, yolculuk motifi Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde de yer tutmaya başlamıştır. Tezimizin muhtevası, Cumhuriyet Dönemi Türk şiirini kapsamaktadır. Amacımız, dönemdeki şairlerden hareketle yol, yolcu ve yolculuk kavramının şiirimize yansımasını irdelemektir. Cumhuriyet dönemi boyunca eser veren şairlerin pek çoğu yol ve yolculuğa dair şiirler yazmıştır. Buna karşın hâlihazırda bu temanın literatürde az rastlanan bir durum olması ise tezimizin önemini gözler önüne sermesi açısından kıymetli bir yer tutmaktadır. Tez çalışmamızın yöntemi tarama, derleme ve inceleme olarak belirlenmiştir. Öncelikle döneme ait bu temayı işleyen şiirler taranıp derlenmiştir. Farklı sosyokültürel çevreden şairlerin yol, yolcu ve yolculuk kavramına şiirlerinde yer verdiği tespit edilmiştir. Haliyle ortaya kapsamlı bir doküman çıkmıştır. Kavramların içerdiği muhteva kapsamlı olduğundan tezin içeriği, şiirlerinde yol, yolcu ve yolculuk kavramını hassaten seçen şairlerden sadece bir kısmını dâhil ederek sınırlandırılmıştır. Tez çalışmamızda özgün ve nitelikli bir bilimsel eser ortaya çıkarmak maksadıyla çalışmamızın kapsam olarak çok dağınıklık göstermemesi için nitelikli örneklemlere yer verilmiştir. Tezin içeriğini en iyi yansıtan şiirlere yer verilmesine özen gösterilmiştir. Yol, yolcu ve yolculuk kavramını özgün bir şekilde eserlerinde yer vermeleri, dönemin öncülerinden olmaları ve seçilen şairlerin dönemin ruhunu yansıtan bir çeşitlilik göstermesi, bu şairlerin bilimsel çalışmamızda yer almasında temel kriterler olarak belirlenmiştir. Bilimsel çalışmamız üç temel bölümden müteşekkildir. Tezin ilk bölümünde "Şiire Genel Bir Bakış" yapılmaktadır. Tezin ikinci bölümünde, "Tematik Unsurlar" ayrı ayrı ele alınmıştır. Tezin üçüncü bölümünde ise "Cumhuriyet Dönemi Türk Şiir'inde Yol, Yolcu, Yolculuk Şiirleri" incelenmiştir. Bu çalışma ile alan yazında, Cumhuriyet Dönemi Türk Şiir'inde Yol, Yolcu, Yolculuk kavramı ve bu temaların şiirimizde açmış olduğu ufukların literatürdeki önemli bir boşluğu dolduracağı hedeflenmektedir. Anahtar Kelimeler: Yol, Yolcu, Yolculuk, Cumhuriyet, Türk Şiiri. Bilim Kodu: 30201

The Republican years are among the periods in which various transformations, political and social reforms in Turkish Literature also affected our literature. This process, which was initiated under the leadership of Atatürk, has been the flare of a new era. In this new process, different literary themes took place in our literature in various ways. The theme of Road, Passenger, Journey is also one of the most precious themes in the Turkish poetry of the Republican Period. The years of the Republic offer a rich content in which various understandings are seen in Turkish Literature. In the Republican period, the idea that a break from our traditional literature started with elements such as modernization, isolation and secularization, which gained importance with the westernization that has continued since the Tanzimat years, is dominant. However, with the atmosphere brought about by loneliness, a longing for a way or a journey that is formed in the individual has begun to prevail in our literature from place to place. From this point of view, the motif of road, passenger and journey, which we encounter from time to time in traditional literature, has started to take place in Turkish poetry in the Republican period. The content of our thesis covers the Turkish poetry of the Republican Period. Our aim is to examine the reflection of the concept of road, passenger and journey in our poetry, based on the poets of the period. Many of the poets who wrote during the Republican period wrote poems about the road and journey. On the other hand, the fact that this theme is currently a rare case in the literature has a valuable place in terms of revealing the importance of our thesis. The method of our thesis study was determined as scanning, compilation and review. First of all, the poems dealing with this theme belonging to the period were scanned and compiled. It has been determined that poets from different socio-cultural environments include the concept of road, passenger and journey in their poems. As a result, a comprehensive document has emerged. Since the content of the concepts is comprehensive, the content of the thesis is limited by including only some of the poets who have chosen the concept of road, passenger and journey in their poems. In order to reveal an original and qualified scientific work in our thesis study, qualified samples are included so that our study does not show too much clutter in scope. Care was taken to include the poems that best reflect the content of the thesis. The fact that they included the concept of road, passenger and journey in their works in an original way, that they were the pioneers of the period and that the selected poets showed a diversity reflecting the spirit of the period were determined as the basic criteria for these poets to be included in our scientific study. Our scientific work consists of three main parts. In the first part of the thesis, "An Overview of Poetry" is done. In the second part of the thesis, "Thematic Elements" are discussed separately. In the third part of the thesis, "Road, Passenger, Journey Poems in Turkish Poetry in the Republican Period" were examined. With this study, it is aimed that the concept of Road, Passenger, Journey in the Turkish Poetry of the Republican Period and the horizons these themes have opened in our poetry will fill an important gap in the literature. Keywords: Road, Passenger, Journey, Republic, Turkish Poetry. ScienceCode: 30201