OECD ülkeleri çerçevesinde eğitim harcamalarının ekonomik büyüme ve gelir dağılımı ile ilişkisinin panel veri analiziyle incelenmesi

Abstract

Günümüzde çağdaş ve gelişmiş toplumların belli bir seviyeye gelmelerindeki temel faktörlerin başında eğitim yer almaktadır. Eğitim hizmetleri ve bu alana yapılan harcamalar sayesinde kıt olan kamusal kaynaklar daha etkin ve mantıklı şekilde israf edilmeden kullanılmaktadır. Bunun yanısıra eğitim, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için gelir dağılımında adaletin sağlanmasında ve sürdürülebilir bir ekonomik büyümenin gerçekleşmesinde en önemli unsurlardan biridir. Özellikle toplumlar daha adil bir gelir dağılımı için nitelikli insan gücüne ihtiyaç duymaktadırlar. Nitelikli insan gücü de denilen beşerî sermaye ise kaliteli bir eğitim hizmeti ile meydana gelmektedir. Bu nedenle eğitime yapılan harcamalar ayrılan bütçeler önem teşkil etmektedir. Devletin eğitim hizmetleri ve bu alana yaptığı harcamalar ile ekonomik ve sosyal olarak gerçekleştirmek istediği politikalar vardır. Örneğin ekonomik alanda sürdürülebilir bir büyümenin sağlanması, üretimde verimlilik artışının gerçekleştirilmesi; sosyal alanda ise işsizlik ve yoksulluğu önlemek için çözümler bulmak ve gelir dağılımını iyileştirebilmek bu amaçlardan bazılarıdır. Eğitim harcamalarının ekonomik büyüme ile gelir dağılımı üzerinde oluşturduğu etkilerle bu üçlü arasında nasıl ve ne yönde bir ilişki bulunduğu, ülkeler için bu ilişkinin önemi çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Kısaca çalışmanın temel amacı, eğitim harcamalarının ekonomik büyüme ve gelir dağılımı ile olan ilişkisinin belirlenmesidir. Çalışmada öncelikle teorik çerçeve oluşturulmuş Türkiye dahil 35 OECD üyesi ülkelerindeki gelişim 2000-2020 dönemlerine ait aylık veriler halinde incelenmiş ve son olarak eğitim harcamaları ile ekonomik büyüme ve gelir dağılımı arasında olan ilişki Panel Veri Analizi yöntemlerinden Havuzlanmış Regresyon Modeli veya Havuzlanmış En Küçük Kareler Modeli (POLS) ile analiz edilmiştir. Analizde belirtilen 35 OECD ülkesine (İsviçre, Kolombiya ve Kosta Rika hariç) ait 2000-2020 dönemleri aylık verileri OECD.stat sitesinden elde edilmiş ve analiz SPSS ve Eviews 10 programı ile gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucuna göre gelir dağılımını etkileyen değişkenin çalışan başına düşen GSYİH olduğu görülmektedir. Çalışan başına düşen GSYİH payına doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.