İş sağlığı ve güvenliği yönünden inşaat ve yıkıntı atıklarında R-XRD, FT-IR spektroskopik ve termal analiz yöntemleriyle asbest analizi

Abstract

Doğaya giderek yabancılaşan insan, yaşam alanlarındaki kültürel, ekonomik, sosyal ve fiziksel dinamiklerin etkileşiminin bir sonucu olarak birçok atık üretmektedir. Dünya üzerinde üretilen atıkların büyük kısmı kentsel alanlarda ve yaklaşık %10-30'u yapı sektöründen kaynaklı inşaat ve yıkıntı atığı (İYA) olarak üretilmektedir. Bu atıkların geri kazanımını sağlamak için sürdürülebilir inşaat atık yönetimi geliştirilmelidir. Özellikle inşaat ve yıkıntı atıklarında karşımıza çıkan sağlığa ve çevreye zararlı maddelerden olan asbest ve türleri atık yönetimde ayrı bir başlık olan incelenmelidir. Bu durum, atıkların yönetiminde iş sağlığı ve güvenliğinin (İSG) önemini ortaya çıkarmaktadır. İnşaat ve yıkıntı atıklarını geri dönüşüm yoluyla en aza indirmek hem çevreye hem de İSG'ye yönelik tüm riskleri en aza indirmektedir. Tez çalışmaları kapsamında Yozgat ili Menekşe Evleri ve Bahçeşehir Mahallesi bölgelerinde kentsel dönüşüme uğrayan ve yapımı devam eden binalardan alınan numuneler üzerinde Rietveld XRD, TGA/DTA ve FTIR analizleri yapılmıştır. Çok kapsamlı bu analizler sonucu numunelerde asbest ve türleri (serpantin ve amfibol) araştırılmıştır. Nitekim eski ve yeni yapılarda çimento ve seramik atık malzemelerde asbest türlerinden krizotil ve amosit bulgularına rastlanmıştır. Rietveld XRD Kalitatif analiz sonuçlarında maddenin hangi element veya bileşiklerden meydana geldiğini ve bu element ya da birleşiklerden her birinin hangi yüzde(%) de olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bu sonuçları, numunelerin IR spektrumlarına ve termik analizlerine de baktığımızda destekleyici nitelikte olduğu gözlenmiştir. Analiz sonuçlara incelendiğinde bu tür atıkların önleme-azaltma veya bertarafı konusunda sürdürülebilir nitelikte olan ve 25/01/2013 tarihli ve 28539 Sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun bir atık yönetimi geliştirilmesinin önem kazandığı dikkate değer akademik bir çalışma yapılmıştır.

Humans, who are increasingly alienated from nature, produce many wastes in their living spaces as a result of the interaction of cultural, economic, social and physical dynamics. Most of the waste in the world is produced in urban areas and approximately 10-30% of it as construction and demolition waste (CDW) originating from the building sector. Sustainable construction waste management should be developed to ensure the recovery of these wastes. Asbestos and its types, which are harmful to health and the environment, especially in construction and demolition wastes, should be examined as a separate heading in waste management. This situation reveals the importance of occupational health and safety (OHS) in waste management. Minimizing construction and demolition wastes through recycling minimizes all risks to both the environment and OHS. Within the scope of the thesis studies, Rietveld XRD, TGA/DTA and FTIR analyzes were carried out on the samples taken from the buildings that have undergone urban transformation and are under construction in the Menekşe Evleri and Bahçeşehir Mahallesi regions of Yozgat. As a result of these comprehensive analyzes, asbestos and its types (serpentine and amphibole) were investigated in the samples. As a matter of fact, asbestos types chrysotile and amosite were found in cement and ceramic waste materials in old and new buildings. In the results of Rietveld XRD qualitative analysis, it was determined which element or compounds the substance consists of and in which percentage (%) each of these elements or compounds is. It has been observed that these results are supportive when we look at the IR spectra and thermal analyzes of the samples. When the analysis results are examined, it is noteworthy that it is important to develop a waste management that is sustainable in the prevention, reduction or disposal of such wastes and complies with the provisions of the Regulation on Health and Safety Precautions in Work with Asbestos, published in the Official Gazette dated 25/1/2013 and numbered 28539 study has been done.