Covid-19 Pandemi Döneminde Türkiye Döviz Piyasasında Balon Var mı? GSADF Testinden Kanıtlar

Abstract

Finansal bir varlığın fiyatının temel değerinden sapması veya rasyonel kabul edilmeyen varlık fiyatlarındaki hızlı ve sürekli artışlar, finansal piyasalarda fiyat balonu kavramını ifade eder. Fiyat balonları, büyük ölçüde varlığın oynak yapısından, bilgi asimetrisinden, davranışsal finansın bir konusu olan sürü davranışından, ekonominin kırılgan yapısından ve/veya piyasanın kendi dinamiklerinden kaynaklanmaktadır. Varlık fiyatlarında oluşan balon belirli bir süre sonra patlamakta ve bu durum piyasada paniğe, reel ekonomide ciddi tahribatlara ve hatta finansal krizlere neden olmaktadır. Bu nedenle varlık fiyatlarındaki balonların varlığının tespit edilmesi, nedenlerinin ve sıklığının araştırılması, piyasanın paydaşları tarafından son derece önemlidir. Çalışmanın amacı, Covid-19 döneminde Türkiye döviz piyasasında oluşan spekülatif fiyat balonu varlığını GSADF testi ile araştırmaktır. Bu bağlamda çalışmada, USD/TL ve EURO/TL için 13.03.2020-08.10.2021 dönemi haftalık veriler kullanılmıştır. Çalışmanın analiz sonuçları doğrultusunda, Covid-19 döneminde Dolar kurunda altı, Euro kurunda ise sekiz fiyat balonu tespit edilmiştir. Döviz kurunda fiyat balonlarının görüldüğü tarih itibariyle, iç ve dış piyasalarda yaşanan ekonomik ve politik olaylara karşı oldukça duyarlı olduğu söylenebilir. Bu nedenle kanun koyucuların Türkiye döviz kuru piyasasında istikrarlı sağlayacak politikalar geliştirmesi gerekmektedir.

The deviation of the price of a financial asset from its fundamental value or the rapid and continuous increases in the prices of assets that are not considered rational express the concept of a price bubble in financial markets. Price bubbles are primarily due to asset volatility, information asymmetry, herd behavior, which is a topic of behavioral economics, the fragile structure of the economy, and/or the dynamics of the market itself. The bubble in asset prices bursts after a certain period of time, causing panic in the market, severe damage to the real economy, and even financial crises. For this reason, the detection of bubbles in asset prices is of most importance to the market participant. The aim of the study is to investigate the existence of a speculative price bubble in the Turkish foreign exchange market during the Covid-19 period with the GSADF test. In this regard, using weekly data for the period between March 13, 2020 and Oct 08, 2021 were used for USD/TRY and EURO/TRY. The results show that six price bubbles in the dollar exchange rate and eight price bubbles in the euro exchange rate were during the Covid-19 period. As of the date of the price bubbles seen in the exchange rates, it can be said that it is very sensitive to the economic and political events in the domestic and foreign markets. For this reason, the legislators must develop policies to ensure the stability of the Turkish foreign exchange market.