19. Yüzyılın İkinci Yarısında Aşiret İdaresi: Aşiret Müdüriyeti

Abstract

Osmanlı taşra idaresinde 1842 yılında muhassıllık sisteminin kaldırılmasıyla eyalet-sancak-kaza şeklinde idarî bir düzenlemeye gidilmiştir. 1842 düzenlemesinde aşiretlerle ilgili bir hüküm bulunmamakla birlikte aşiretleri ilgilendiren tarafı, kazanın idari bir birim olarak kurulması ve müdürler tarafından idare edilmeye başlanmasıydı. Nitekim, bu tarihten sonra kaza teşkilatına ve kazaya atanan müdürlerin usullerine göre aşiretlere de kaza statüsü verilip idarelerine müdürler tayin edilerek “aşiret müdüriyeti” olarak da adlandırılabilecek bir yapının ortaya çıktığı görülmektedir. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren çıkarılan 1864 ve 1871 Vilayet Nizamnamelerinde de aşiretlerle ilgili hükümler bulunmamakla birlikte aşiret müdüriyeti, yüzyılın sonuna kadar tüm aşiretlere teşmil edilmeye devam etmiştir. Bu çalışmada aşiret müdürlerinin 1842’den başlayarak 19. yüzyılın ikinci yarısını kapsayan süreçteki atamaları ve azledilmeleri, maaşları ve görevleri ile aşiret idaresindeki işlevleri ele alınmaktadır. Bunun yanı sıra önceki yüzyıllardaki aşiret idaresiyle olan benzerlikleri üzerinde de durulmaktadır.

The abolishment of the system of “Muhassıllık” in the rural administration of the Ottoman Empire in 1842, paved the way for new administrative regulations called the “eyalet-sancak-kaza” system. Although by then there were no specific tribal laws, in 1842, issues related to tribes were dealt by an administrative unit established at the kaza level, headed by a director. As a result, a structure called "tribal directorate" emerged after this date, granting a kaza status to tribes in accordance to the procedures of the district organization that were governed by directors assigned to the districts. In the 1864 and 1871 Provincial Regulations, there were no specific tribal provisions, however, the tribal directorate continued to be introduced to all tribes until the end of the century. This study examines the responsibilities, salaries, assignment and dismissal and functions of the officials of the Directorate of Tribes from 1842 throughout the second half of the 19th Century. Moreover, the work emphasizes the similarities of tribal administration in the previous centuries.