Katılım Bankalarının Bilanço Dışı İşlemleri İle Performansları Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği

Abstract

Amaç – Katılım bankaları doğası gereği toplanan fonların değerlendirilmesi noktasında geleneksel bankalar kadar hızlı hareket edememekte, fonlarını geleneksel bankalar kadar verimli kullanamamaktadır. Ancak katılım bankaları da geleneksel bankalar gibi sermaye yapılarını güçlendirmek ve rekabet gücünü arttırmak için bilanço dışı işlemlerle yükümlüdürler. Bilanço dışı işlemler ile katılım bankaları yükümlülüklerinin takibi, varlıklarına ayırdığı karşılık ve ihtiyatlılık ilkesi gereği emanet ve rehinlerinin takibini yapar. Bu bilgiler ışığında çalışmanın amacı katılım bankalarının bilanço dışı işlemleriyle temel karlılık verileri arasındaki nedensellik ilişkilerinin incelenmesi ve bilgi kullanıcılarına kararlarında kısmen ışık tutmaktır. Yöntem – Çalışmada; geleneksel bankalarla aynı mevzuata tabi olmakla birlikte katılım bankacılığı ilkelerine de bağlı kalarak finansal sistem içinde kısmen dezavantajlı konumda olan, katılım bankalarının bilanço dışı faaliyetleri ile karlılıkları arasındaki ilişki incelenmektedir. Katılım bankalarının karlılık ve bilanço dışı işlemlerine ait seriler arasındaki ilişkilerin analizi, zaman serisi analizlerinden “Johansen Eş Bütünleşme Testi ve Granger Nedensellik Testi” kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bulgular – Katılım bankalarının bilanço dışı işlemlerinden, vermiş olduğu garanti mektupları ve kefalet yükümlülüklerindeki artış ile katılım bankalarının karlılığı arasında uzun dönemli birlikte hareket etme özelliğinin olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca seriler arasında nedensellik ilişkisine rastlanmıştır. Tartışma – Katılım bankaları bilanço dışı işlemlerinden, emanet kıymetleri ve kabul edilen avaller grubu hakkında sıkı politikalar izlemesi, katılım bankalarının dönem net karına olumlu katkı sağlayacağı ifade edilebilir. Ayrıca garanti ve kefaletler başlıklı işlemlerin, karlılığın bir nedeni olabileceği istatistiki olarak ifade edildiği için katılım bankalarının murabaha, mudarebe ve müşareke işlemlerinin yanında garanti ve kefalet işlemlerinin ağırlığını artırmaları amaçlarına ulaşma noktasında katkı sağlayacağı söylenebilir.

Purpose – Participation banks cannot act as fast as traditional banks in the evaluation of the funds collected by their nature, and cannot use their funds as efficiently as traditional banks. However, participation banks, like traditional banks, are liable for off-balance sheet transactions to strengthen their capital structures and increase their competitiveness. As a result of the off-balance sheet transactions, participation banks follow up their liabilities, the provision allocated to their assets and the precautionary principle, and follow-up their trust and pledges. In the light of this information, the aim of the study is to examine the causal relationships between the off-balance sheet transactions of the participation banks and the key profitability data and to shed some light on the information users in their decisions. Design/methodology/approach – The Study; The relationship between the off-balance sheet activities and profitability of participation banks, which is partly disadvantaged in the financial system, is also examined, adhering to the same legislation as traditional banks and adhering to the principles of participation banking. The analysis of the relationship between the series of profitability and off-balance sheet transactions of the participation banks was carried out using the "Johansen Cointegration Test and Granger Causality Test", which is one of the time series analyzes. Findings – From the off-balance sheet transactions of participation banks, it is understood that there is a long-term ability to act together between the letters of guarantee it provides and the increase in surety obligations and the profitability of participation banks. In addition, causality relationship was found between the series. Discussion – From the off-balance sheet transactions of the participation banks, it can be stated that the strict banks will have a positive contribution to the net profit of the period, following the strict securities and the accepted avaller group. In addition, since it is stated statistically that the transactions titled guarantee and surety may be a cause of profitability, it can be said that participation banks will contribute to reach their goals in order to increase the weight of guarantee and surety transactions besides murabaha, musharakah and mutual transactions.