İsfâhan’da Nizarî-İsmâilî Faaliyetleri

Abstract

Selçuklu başkenti olan İsfahan XI. yüzyıldan sonra Sünnî-Şii mücadelesinde önemli merkezlerden biri olmuştur. Özellikle Selçuklu yönetimi İsfahan’da faaliyet gösteren Nizârî İsmâilîlerin fikirsel ve eylemsel propagandalarına karşı önlemler almaya çalışmıştır. Nizârî İsmâilîler tarafından Davet-i Cedide adını verdikleri davaları uğruna İsfahan’da suikastlar işlenmiş, davet evleri kurmuş, halk Sünnî ve Şiî olmak üzere ikiye bölünmek zorunda kalırken şehirde ciddi karmaşa yaşanmıştır. Çıkan bu karmaşanın içinde sadece devlet ve halk değil şehrin mimari dokusu da zarar görmüştür. Bu makalede, İsfahan’da Nizârî İsmâilî faaliyetleri üzerinde durulurken şehrin toplumsal, siyasî ve dinî açıdan şahit olduğu tarihsel süreç ve olaylar ele alınacak ve genel değerlendirmesi yapılacaktır.

Isfahan, being the capital city of Seljuks, has been an important center facing the struggle of Sunnis and Shiahs after the XI. century. Seljuk administration especially tried to take measurements against propagandas of Nizâri Ismaillis, active in İsfahan, in terms of both in ideology and act. Nizârî Ismâilîs committed assassinations, established invitation houses for the sake of the issue they named Davet-i Cedide. Public had to be divided into two as Sunnis and Shiahs, and a serious chaos has occurred in the city. Not only the state and the public but also the architectural structure of the city faced damages in the chaotic environment. This article emphasizes on the Nizârî Ismâilî’s activities in Isfahan while it considers the historical process and events in terms of public, politics and religion; and provide a general overview.