The effect of Ramadan fasting on renal functions in patients with chronic kidney disease

Abstract

Objective: We aimed to investigate the effects of Ramadan fasting on renal functions in patients with stage 3 and 4 chronic kidney disease. Materials and methods: The study was conducted in Ramadan month which was between June and July. Patients were evaluated before Ramadan, the week immediately following the end of the Ramadan, and 3 and 6 months after Ramadan. Results: Twenty-four fasting (mean age of 68?±?13 years) and 55 non-fasting individuals (mean age of 69?±?9 years) were included in this study. There was no statistically significant difference for creatinine levels in the first week after Ramadan in both groups compared to levels before Ramadan (p?=?0.070, p?=?0.470, respectively). The groups were compared according to the criteria of deterioration in renal function (reduction of 25% in GFR and 30% increase in serum creatinine levels). There were no statistically significant differences between the two groups according to these two criteria (p?=?0.452, p?=?0.660, respectively). In univariate and multivariate logistic regression analysis, the presence of diabetes mellitus and proteinuria were found to be independent risk determinants of renal dysfunction. Conclusion: Patients with diabetes mellitus and prominent proteinuria may constitute critical patient groups for renal function deterioration during Ramadan fasting.

Amaç: Evre 3 ve 4 kronik böbrek hastalarında Ramazan orucunun renal fonksiyonlar üzerindeki etkisini araştırmayı amaçladık. Gereç ve yöntem: Çalışma haziran ve temmuz aylarına denk gelen Ramazan ayında yapıldı. Hastalar Ramazan öncesinde, Ramazan bitimini takip eden ilk haftada, 3. ay ve 6. ayda değerlendirildi. Bulgular: Çalışmaya oruç tutan 24 kişi (ortalama yaşları 68?±?13 yıl) ve oruç tutmayan 55 kişi (ortalama yaşları 69?±?9 yıl) dahil edildi. Her iki grupta da Ramazan öncesindeki ve Ramazan ayını takip eden ilk haftadaki serum kreatinin düzeyleri arasında anlamlı farklılık yoktu (sırasıyla p?=?0.070, p?=?0.470). Gruplar renal fonksiyonlarda bozulma kriterlerine (GFH’da % 25’in üzerinde azalma ve serum kreatinin düzeylerinde % 30’dan fazla artış) göre karşılaştırıldı. Bu iki kritere göre gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar yoktu (sırasıyla p?=?0.452, p?=?0.660). Univariate ve multivariate lojistik regresyon analizlerinde diabetes mellitus ve proteinürinin varlığı renal fonksiyon bozukluğunun bağımsız risk belirleyicileri olarak saptandı. Sonuç: Diabetes mellitusu ve belirgin proteinürisi olan hastalar Ramazan orucu açlığında böbrek fonksiyonlarında bozulma için riskli hasta gruplarını oluşturabilir.