Geleneksel kadın imgesinden kamusal alan tecrübelerine başörtülü kadın

Abstract

Bu tez Türk modernleşme hareketinin tartışmalı görünümlerinden biri olan "başörtülü kadın"ın kamusal alana katılma sürecini incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın bu amacı doğrultusunda ilk modernleşme hareketlerinin başladığı Osmanlı son döneminden 2000'li yıllara kadar geçen sürede yaşanılanlar dönemlere ayrılarak incelenmiştir. İncelemeler sonucunda görülmüştür ki başörtülü kadınların kamusal alanda var olma talepleri yalnızca laik bloğa karşı olmamış dindar hatta İslamcı erkeklere karşı da olmuştur. Bu konuda pek çok tartışma ve çatışma yaşanmıştır. Laik blokmodern toplum yapısını tehdit ettiği gerekçesiyle başörtülü kadını kamusal alanın dışında tutmak istemiştir. Dindar erkekler ise Müslüman bir kadının fıtratına en uygun olanın geleneksel roller (anne ve eş olarak kadın) olduğunu gerekçe göstermişler, yani dinsel gerekçelerle, başörtülü kadının kamusal alanda bulunmasına karşı bazı çekinceler öne sürmüşlerdir. 1980'li yıllarda başörtüsü yasaklarına karşı düzenlenen eylemlerle laik bloğun karşısına çıkmış olan "ikinci nesil örtünen kadınlar", 1990'lı yıllarda İslamcı siyasetin erkekleri ile karşı karşıya gelmişlerdir. 1980'lerde İslamcı hareketin tepkisel tavrının içinde ilerleyen ikinci nesil örtünen kadınlar, 1990'lı yıllarda İslamcı erkeklerin "denetiminden" kurtularak daha sivil bir söylem ortaya çıkarmışlardır. İslamcı erkeklerin kendilerine sundukları geleneksel roller eleştirel bir sorgulama ile ele alınmış; bu rollerin İslam'dan değil ataerkil geleneklerden kaynaklandığı vurgulanmıştır. İslamcı erkekleri eleştirmekten çekinmeyerek bu rolleri reddeden kadınlar, "tebliğ" ve "dava" gibi toplumsal kaygılardan uzaklaşarak daha çok kendileri üzerine düşünmeye başlamışlardır. Nitekim özel ve kamusal alanda karşılaşılan sorunları konuşmak adına pek çok platformun kurulup, konferans ve seminerin düzenlenmesi bu dönüşümün önemli bir göstergesidir

This thesis aims to examine the "headscarved woman", one of the controversial aspects of the Turkish modernization movement, to participate in the public sphere. In line with this purpose of the study, the experiences in the period between the last Ottoman period, when the first modernization movements began, until the 2000s were divided into periods and analyzed. As a result of the investigations, it was seen that the demands of headscarved women to exist in the public sphere were not only against the secular bloc but also against devout and even Islamist men. There have been many discussions and conflicts on this issue. The secular bloc wanted to keep the headscarved woman out of the public sphere on the grounds that it threatens the modern social structure. Religious men, on the other hand, cited traditional roles (mother and woman as wife) as the most appropriate for the nature of a Muslim woman. The "second generation covered women", who came up against the secular bloc with the protests against the headscarf bans in the 1980s, came face to face with the men of Islamist politics in the 1990s. The second generation of veiled women, who progressed in the reactionary attitude of the Islamist movement in the 1980s, emerged from the "control" of Islamist men in the 1990s and created a more civic discourse. The traditional roles offered by Islamist men were addressed with critical questioning; It has been emphasized that these roles stem from patriarchal traditions, not Islam. Women who rejected these roles without hesitating to criticize Islamist men, moved away from social concerns such as "notification" and "cause" and started to think more about themselves. As a matter of fact, the establishment of many platforms and the organization of conferences and seminars in order to discuss the problems encountered in the private and public spheres is an important indicator of this transformation