Rüya ile ilgili inanç ve tutumların davranış üzerine etkisi

Abstract

Bu araştırmada rüyaların bireyin dinî ve dinden bağımsız davranışları üzerindeki etkisi ile rüyayla bağlantılı inanç, davranış ve uygulamalar incelenmiştir. Çalışmanın amacı rüyaların bireyin günlük yaşamına, psikolojik durumuna ve dinî hayatına ne ölçüde ve nasıl etki ettiğini anlamak, rüya fenomeninin günümüzde nasıl algılandığını ve anlamlandırıldığını açıklamaya çalışmaktır. Çalışma hem teorik hem alan araştırmasından oluşan iki boyutlu nitel bir araştırmadır. Teorik bölümde dokümantasyon yöntemi ile elde edilmiş olan rüya ile ilgili veriler sistematik bir şekilde sunulmuştur. Uygulama kısmında ise veriler tarama yöntemi ile elde edilmiştir. Veri toplama aracı olarak yarı-yapılandırılmış mülakat formu kullanılmıştır. Rastlantısal örneklem, amaçlı örneklem ve kartopu örneklem yöntemleri ile Çorum'da ikamet eden 18 yaş ve üzeri farklı sosyo-kültürel ve dinî geçmişi olan, farklı meslek gruplarından, farklı gelir ve eğitim düzeyine sahip 59 katılımcı ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi ve betimsel analiz ile yorumlanmıştır. Araştırmanın sonucunda, katılımcıların genelinin sık olarak rüya gördükleri, gördükleri rüyalar üzerine düşündükleri, rüyayı yorumlamaya çalıştıkları, bazen yorumlaması için güvendikleri kişilerle paylaştıkları ancak rüyaların etkisinin genel olarak kısa sürdüğü, katılımcıların günlük hayatını, rutinini, dinî hayatını ve hayatıyla ilgili aldığı basit ya da önemli herhangi bir kararı etkilemediği tespit edilmiştir. Rüyanın karara etkisi konusunda dindarlık ya da eğitim seviyesi değil kişinin rüyaya yaklaşımının şekillendirici olduğu saptanmıştır. Katılımcıların büyük çoğunluğunun rüyadan sonra uyguladığı herhangi bir ritüelin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bireyin sekülerleştikçe rüyaya verdiği önemin ve yüklediği anlamın azaldığı tespit edilmiştir. Bu katılımcıların, daha dindarken Tanrı'dan mesaj olarak nitelendirdikleri rüyalara artık daha rasyonel ya da bilimsel açıklamalar getirmeye çalıştıkları gözlenmiştir. Rüyaya yüzyıllardır atfedilen dinî değerin azaldığı görülmüştür. Rüyanın dinden ve doğaüstü güçlerden bağımsız, tamamen kişinin bilinçdışından kaynaklı olduğu inancı ve/veya bilgisi yaygın görüş hâline gelmektedir. Buna rağmen, konunun özündeki belirsizlik, gizem ve/veya bazı rüyaların açıklanamaması rüyaların kutsalla olan bağının kesin olarak reddedilmesini zorlaştıran bir unsur olarak ulaşılan sonuçlar arasındadır.

In this study, the effects of dreams on religious and non-religious behaviors of the individual as well as beliefs, behaviors and practices associated with dreams were examined. The aim of the study is to understand to what extent and how dreams affect the daily life, psychological state and religious life of the individual, and to try to explain how the dream phenomenon is perceived and interpreted today. In the study in which the qualitative research model was preferred, face-to-face interviews were conducted with convenience sampling, purposeful sampling and snowball sampling methods. Participants included in the study are 59 people living in Corum, aged 18 and over, with different socio-cultural and religious backgrounds, from various professions and with different income and education levels. The obtained data were interpreted with content analysis and descriptive analysis. As a result of the study, it was found that the participants dream frequently, think about the dreams they have, try to interpret the dream, and sometimes share it with people they trust for interpretation. However, it was determined that the effect of dreams is generally short-lived and does not affect the participants' daily life, routine, religious life, and any simple or important decisions about their life. Regarding the effect of dreams on decision making, it has been determined that the level of religiousness or education level is not a formative factor, but the person's approach to the dream. It has been concluded that the majority of the participants did not have any rituals performed after the dream. It has been stated that as the individual becomes secular, the importance given to dreams and the meaning they attach to dreams decrease. It has been observed that as these participants become secular, they try to provide more rational or scientific explanations for their dreams which they previously considered as messages from God. It has been determined that the religious value attributed to the dream for centuries has decreased. The belief and/or knowledge that the dream is independent of religion and supernatural forces and originates entirely from the person's unconscious becomes a common view. Despite this, the uncertainty, mystery and/or the inability to explain some dreams are among the conclusions reached as a factor that makes it difficult to deny the connection of dreams with the sacred.