| dc.contributor.advisor | Kavaklıoğlu, Mahmut | |
| dc.contributor.author | Aydın, Osman | |
| dc.date.accessioned | 2021-03-18T11:59:34Z | |
| dc.date.available | 2021-03-18T11:59:34Z | |
| dc.date.issued | 2020 | en_US |
| dc.identifier.citation | Aydın, O. (2020). Muhtelifü'l-hadîs ilmi çerçevesinde İbn Huzeyme'nin sahîh'i (Doktora Tezi). | en_US |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/11491/5938 | |
| dc.description.abstract | Malum olduğu üzere Muhtelifü'l-hadîs, hadîs ilimleri içerisindeki en zor disiplinlerden biridir. Bununla birlikte, hicrî ikinci asrın son çeyreğinden itibaren bu sahaya dair pek çok kayda değer eser ortaya konmuştur. Bu bağlamda bizim çalışmamızda da; hicrî üçüncü asır âlimlerinden İbn Huzeyme'nin mezkûr disipline ilişkin yorumları, mukayeseli olarak değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Giriş ve üç bölümden oluşan çalışmanın Birinci Bölüm'ünde; İbn Huzeyme'nin hayatı ve ilmî kişiliği ile kavramsallaşma sürecinde Muhtelifü'l-hadîs ilminin gelişim safhaları ele alınmakta; İkinci Bölüm'de, müellifin hadisçi kimliği, gerek senet gerekse metin merkezli tetkîke açılmakta; Üçüncü Bölüm'de ise bu ilme ait kriterler, İbn Huzeyme'nin kullanışı açısından örnekler eşliğinde tespite çalışılmaktadır. Yaşadığı dönem itibarıyla farklı mezhebî eğilimlere mensup ulema tarafından görüş ve eser türünden bu ilme dair oluşmuş birikim yanında, alanın bir diğer otoritesi olan İbn Huzeyme'nin tetkîke konu edilmesi; kendisinin fikir ve tasarrufları üzerinden farklılığını ortaya koyacak ve ilgili disiplin içerisindeki yerinin görülmesine katkı sağlayacaktır. | en_US |
| dc.description.abstract | As it is known, Mukhtalif al-Hadith is one of the most difficult disciplines in hadith sciences. Nevertheless, many important works have been written in this area towards the end of the eighth century. In this context, in our study; The interpretations of Ibn Huzeyme, one of the nineteenth century scholars, will be examined comparatively. In the First Part of the study, which consists of an introduction and three parts; In the process of Ibn Huzaymah's life, his scientific personality and conceptualization, the development process shown by the science of Mukhtalif al-Hadith is discussed. In the second chapter, the identity of the author as a hadith scholar; both isnad and hadith texts are analyzed by taking them in the center. In the third chapter, the norms of this science are tried to be determined in terms of the use of Ibn Huzaymah and in the light of examples. In terms of the period he lived; in addition to the opinions and studies put forward by scholars of different sectarian trends, examining Ibn Huzaymah, another authority of this field, will reveal its originality in terms of ideas and savings and contribute to its emergence of its place in this science. | en_US |
| dc.description.tableofcontents | İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET -- i ABSTRACT -- ii İÇİNDEKİLER -- iv TABLOLAR DİZİNİ -- viii HARİTALAR DİZİNİ -- ix KISALTMALAR -- x ÖN SÖZ -- xi GİRİŞ -- 1 A. Araştırmanın Konusu -- 1 B. Konunun Sınırlandırılması -- 2 C. Araştırmanın Amacı ve Önemi -- 2 D. Araştırmanın Yöntemi -- 3 E. Araştırmanın Kaynakları -- 6 BİRİNCİ BÖLÜM 1. İBN HUZEYME’NİN HAYATI VE MUHTELİFÜ’L-HADÎS KAVRAMI 1.1. İBN HUZEYME’NİN HAYATI.. 7 1.1.1. Doğumu ve Nesebi. 8 1.1.2. İlmî Yönü.. 10 1.1.2.1. Hocaları -- 10 1.1.2.2. Talebeleri -- 10 1.1.2.3. İlim Yolculukları -- 10 1.1.2.4. Hakkındaki Görüşler ve İlmî Yetkinliği -- 14 1.1.2.5. Eserleri. 17 1.1.2.6. Hakkında Yapılan Çalışmalar.. 18 1.1.2.6.1. İbn Huzeyme’nin Sahîh’i Üzerinde Yapılan Çalışmalar .. 18 1.1.2.6.2. Sahîh’i ve Kitâbü’t-tevhîd’i Üzerinde Yapılan Türkçe Çalışmalar 21 1.1.3. Yaşadığı Dönem ve Coğrafya. 22 1.1.4. İbn Huzeyme’nin Fikrî Altyapısının Oluşmasında Nişabur’un Etkisi.. 24 1.1.4.1. İbn Huzeyme’ye Yöneltilen Bazı Eleştiriler -- 29 1.2. KAVRAMSALLAŞMA SÜRECİNDE MUHTELİFÜ’L-HADİS İLMİ.. 32 1.2.1. Muhtelifü’l-hadîs Kavramı -- 33 1.2.1.1. Muhtelif-Teaddüd Ayrımı.. 38 1.2.1.2. Muhtelif-Muhtelef Ayrımı. 38 1.2.1.3. Ortaya Çıkışı -- 40 1.2.1.4. Önemi -- 43 v 1.2.1.5. Değerlendirme -- 44 1.2.2. Muhtelifü’l-hadîs Yerine Kullanılan Kavramlar . 47 1.2.2.1. İhtilâfü’l-hadîs -- 47 1.2.2.2. Müşkilü’l-hadîs.. 48 1.2.2.3. Teâruzu’l-hadîs.. 50 1.2.2.4. Tenâkuzu’l-hadîs .. 52 1.2.3. Değerlendirme -- 53 İKİNCİ BÖLÜM 2. İBN HUZEYME’NİN HADİSÇİLİĞİ AÇISINDAN SAHÎH’İ 2.1. RİVAYETLERİN SENETLERİ AÇISINDAN “SAHÎH”.. 55 2.1.1. Senet Tetkîki -- 56 2.1.1.1. İmlâ Yönteminin Ağırlığı .. 59 2.1.1.2. Senede Bakışı.. 61 2.1.1.3. İsnad Sayısı.. 63 2.1.1.4. Tedlîs, İdrâc ve İrsâle Yönelik Tespitleri . 66 2.1.1.5. Sika Râvilerin Rivayetlerinde Görülen Problemler -- 71 2.1.1.6. Rivayetin Kaynağına İlişkin Değerlendirmeler -- 74 2.1.1.7. Senetteki İlletlere Yönelik Değerlendirmeler. 77 2.1.2. Râvi Tanıtımı .. 81 2.2. RİVAYETLERİN METİNLERİ AÇISINDAN “SAHÎH” .. 86 2.2.1. Rivayet Metnine Yönelik Tasarruflar -- . 92 2.2.1.1. İhtisâr ve Taktî‘.. 92 2.2.1.2. Mana İle Rivayet -- 96 2.2.2. Rivayet Metninin Değerlendirilmesine Yönelik Uygulamalar.. 98 2.2.2.1. Rivayetlerden Hüküm İstinbat Yöntemleri.. 98 2.2.2.1.1. Bâb Başlıkları / Terceme .. 99 2.2.2.1.1.1. “صفة باب “ Şeklinde Başlayan Bâb Başlıkları -- 100 2.2.2.1.1.2. “الدليل ذكر باب “ Şeklinde Başlayan Bâb Başlıkları . 102 2.2.2.1.1.3. “ بدء باب “ Şeklinde Başlayan Bâb Başlıkları. 106 2.2.2.2. Şerh Niteliği Taşıyan Uygulamaları .. 108 2.2.2.2.1. Garîb Kelimelere Dair İzahları -- 110 2.2.2.2.2. Kastedilen Muradı İfade Etmesi . 111 2.2.2.2.3. Rivayette Var Olan “Kalb” e İşaret Etmesi -- 114 2.2.2.2.4. Haşiye ve Ta’lîk Nevinden İzahları -- . 119 2.2.3. Daha Sonraki Kontrollerinde Kusurlu Bulduğu Rivayetlere Dair Yaklaşımı.. 121 2.3. DEĞERLENDİRME .. 125 2.3.1. Tenkide Açık Hususlar . 126 vi ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 3. İBN HUZEYME’NİN MUHTELİFÜ’L-HADİS İLMİNİN KRİTERLERİNİ ELE ALIŞ ŞEKİLLERİ 3.1. CEM‘ VE TE’LİF.. 129 3.1.1. Umûmun Tahsîsi -- 131 3.1.1.1. Rivayeti Tâkiben Yaptığı İzahlar. 132 3.1.1.2. Tahsîs Bahsine İlişkin Özel Durumlar -- . 140 3.1.2. Mücmelin Tefsîri .. 145 3.1.2.1. Rivayeti Tâkiben Yaptığı İzahlar. 148 3.1.2.2. Mütekassâ Rivayetle Muhtasar Rivayeti Tefsîri -- 151 3.1.2.3. Hz. Peygamber’in Muradını Şerh Ederek Yaptığı İzâhlar.. 157 3.1.3. Haml ve İ’mâl .. 162 3.1.3.1. Zamansal Farklılıklar.. 163 3.1.3.2. Şartların Farklılığı. 168 3.1.3.3. Hadîslerin Kullanım Alanlarındaki Farklılık -- 171 3.1.4. Değerlendirme . 178 3.2. NESİH.. 182 3.2.1. İbn Huzeyme’nin Nesih Olarak Nitelendirdiği Meseleler.. 185 3.2.1.1. Nesih Konusunda Genel Kabule Uygun Hareket Ettiği Meseleler -- 185 3.2.1.1.1. Ateşte Pişen Şeyler . 186 .3.2.1.1.2 İksâlin neshi . 189 3.2.1.1.3. Tatbîk -- 191 3.2.1.1.4. Namazda Konuşulması -- 193 3.2.1.2. Kur’ân’ın Hadîsi Neshi. 196 .3.2.1.2.1 Oruçta Muhayyerlik.. 196 3.2.1.2.2. Gece Namazının Farziyetinin Neshi -- 199 3.2.1.3. İbn Huzeyme’nin Genel Kabulün Hilafına Nesih ile Yorumladığı Meseleler. -- 202 .3.2.1.3.1 Cünüb Olarak Sabahlayanın Orucu -- . 202 3.2.1.3.2. Secdede Önce Ellerin Konulması .. 205 3.2.2. Cumhûra Ait Nesih İddialarına Karşı Çıktığı Meseleler . 208 3.2.2.1. Nesih İddialarındaki Hatalara İşaretle Neshe Karşı Çıktığı Meseleler. -- 209 3.2.2.1.1. Kunût Okunmasının Neshi. 209 3.2.2.1.2. Seferde Oruc Tutmamanın Neshedilmesi. 212 3.2.2.2. Doğrudan Neshi Reddettiği Meseleler -- . 216 3.2.2.3. Nesih Kriterlerine İstinaden Ortaya Koyduğu Sonuçlar.. 219 3.2.2.3.1. Oturarak Namaz Kıldıran İmâma Tabi Olmak . 219 3.2.2.3.2. Âşûre Orucu. 223 3.2.3. Değerlendirme . 225 3.3. TERCİH.. 228 3.3.1. Metne İlişkin Tercih Sebepleri -- 230 3.3.1.1. İspâtın İnkâra Tercîhi.. 230 3.3.1.2. Rivayetin Müşahedesi Açısından. 233 vii 3.3.2. İsnada İlişkin Tercih Sebepleri -- 236 3.3.2.1. Râvinin Adalet ve Zabt Nitelikleri Açısından -- 236 3.3.2.2. Râvi Sayısı Açısından. 242 3.3.2.3. Rivayetin Nakil İtibariyle Sıhhati Açısından -- 249 3.3.3. Hâricî Sebepler .. 251 3.3.3.1. Rivayetlerden Birinin Âdıd ve Şâhidi Olması -- 251 .3.3.3.2.İcmâın Varlığı -- 256 3.3.3.3. Akla ve Mantığa Uygunluk. 260 3.3.4. Değerlendirme . 263 3.4. TEVAKKUF.. 268 SONUÇ . 274 KAYNAKÇA -- 278 | en_US |
| dc.language.iso | tur | en_US |
| dc.publisher | Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü | en_US |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
| dc.subject | Muhtelifü'l-hadîs | en_US |
| dc.subject | Mukhtalif al-Hadith | en_US |
| dc.subject | İbn Huzeyme | en_US |
| dc.subject | İbn Huzaymah | en_US |
| dc.subject | Teâruz | en_US |
| dc.subject | Contradiction | en_US |
| dc.subject | Müşkil | en_US |
| dc.subject | Mushkil | en_US |
| dc.subject | İhtilâf | en_US |
| dc.subject | Conflict | en_US |
| dc.title | Muhtelifü'l-hadîs ilmi çerçevesinde İbn Huzeyme'nin sahîh'i | en_US |
| dc.title.alternative | İbn Huzaymah's sahih in terms of Mukhtalif al-hadith | en_US |
| dc.type | doctoralThesis | en_US |
| dc.department | Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı | en_US |
| dc.relation.publicationcategory | Tez | en_US |
