COVID-19 pandemisi ve sağlık çalışanlarının iyilik hali değişimi

Abstract

Koronavirüsler, yüzeylerinde bulunan taç benzeri sivri uçlarından dolayı Latince “taç” anlamına gelen “corona” olarak adlandırılmışlardır. Son yirmi yılda dünya, önemli küresel sağlık sorununa yol açan üç koronavirüs (CoV) salgını ile karşı karşıya gelmiştir. Bu salgınlar, 2002-2003’teki SARS (Akut Şiddetli Solunum Sendromu) ve 2012’deki MERS (Orta Doğu Solunum Sendromu) ve 2019’daki COVID-19 pandemisidir (Uyumlu, 2020). 31 Aralık 2019’da Çin’in Hubei eyaleti Wuhan şehrinde ortaya çıkan COVID-19 salgını, hızlı bir şekilde 6 kıta ve yüzlerce ülkeye yayılmış ve korona virüslerin sebep olduğu ilk pandemi olarak tarihe geçmiştir. 11 Mart 2020’de ilk pozitif vakanın tanımlanmasıyla ülkemizde başlamış olan salgın süreci etkisini arttırarak devam etmektedir (Uğraş Dikmen vd., 2020). Salgının gidişatına bakıldığında COVID-19 salgınının küresel boyutta; tıbbi, ekonomik, sosyolojik, eğitim, teknolojik, mühendislik ve dini açıdan köklü değişimlere yol açacağı düşünülmektedir. Çalışmada ölçümlenmesi planlanan temel konu niteliğindeki iyilik hali kavramı; Oxford Sözlüğü’ne göre; “konforlu, rahat, sağlıklı ve mutlu olma hali” olarak ifade edilirken, Türk Dil Kurumu’na göre “gönenç olma, sağlığı yerinde olma, esenlik” anlamı taşımaktadır (AttepeÖzden vd., 2017). Myers vd (2000) ise iyilik halini; “bireyin sosyal ve doğal çevresi içinde tam ve işlevsel olarak yaşaması için beden, zihin ve ruhun birleştiği optimal sağlık yönelimli bir yaşam biçimi ve iyi olma olarak tanımlamışlardır. Bu çalışmada; Türkiye’de COVID-19 pandemisinin görülmesiyle birlikte her zamankinden çok daha yoğun ve stresli bir ortamda görev yapan sağlık çalışanlarının iyilik hali düzeylerinin ve bu düzeylerdeki değişimlerin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada sağlık çalışanlarının iyilik hali düzeylerini COVID-19 pandemisinden önce ve pandemiden sonraki süreçler için ayrı ayrı değerlendirmeleri istenmektedir. Bu amaç doğrultusunda “İyilik Hali Ölçeği”’nden yararlanılmıştır. Bradley tarafından (1982) geliştirilen ölçeğin Türkçe’ye uyarlanması, geçerlilik ve güvenilirlik çalışması Şengül tarafından (1998) yapılmıştır. Ölçeğin Cronbach’s Alfa değeri 0.81 olarak bulunmuştur. Ölçek, 22 maddeden oluşmaktadır. Ölçekte; depresyon, anksiyete, pozitif iyilik hali ve enerjiyi ölçen dört alt skala yer almaktadır. Ölçekte her madde “0” (hiçbir zaman) ile “3” (her zaman) arasında puanlanmıştır. Alt skalalarda alınan yüksek puanlar, o skala için yüksek ruhsal iyilik haline işaret etmektedir. Anket, “Google Forms” aracılığıyla internet ortamında sağlık çalışanlarına ulaştırılmıştır. Ankete Türkiye’nin farklı bölgelerinden 525 sağlık çalışanı katılmıştır. Çalışma sonucunda; pandemi süreciyle birlikte sağlık çalışanlarının depresyon ve anksiyete düzeylerinde pandemi öncesine göre anlamlı artışlar yaşandığı görülürken enerji, pozitif iyilik hali ve genel iyilik hali düzeylerinde ise anlamlı düşüşlerin olduğu görülmüştür.

Coronaviruses are called “corona”, which means “the crown” in Latin because of the crownlike pointed ends on their surface. The world faced three coronavirus (CoV) outbreaks that led to significant global health shortages in the past two decades. These outbreaks were SARS (Acute Severe Respiratory Syndrome) in 2002-2003, MERS in 2012 (Middle East Respiratory Syndrome), and COVID-19 pandemia in 2019 (Uyumlu, 2020). The COVID-19 outbreak, which emerged on December 31, 2019 in Wuhan, Hubei province of China, spread rapidly to 6 continents, and to hundreds of countries, and was the first pandemia caused by corona viruses. The pandemic process began in our country with the identification of the first positive case on March 11, 2020, and continued to increase its effects (Uğraş Dikmen et al., 2020). When at the course of the outbreak is considered, the COVID-19 outbreak will cause radical changes in medical, economic, sociological, educational, technological, engineering and religious fields at global level. The wellness concept, which was the main subject of measurement in the study, means “being comfortable, healthy and happy” according to the Oxford Dictionary; and according to the Turkish Language Authority, it means “welfare, being healthy, prosperity” (Attepe-Özden et al., 2017). Myers et al. (2000) defined wellness as “an optimal health-oriented lifestyle and goodness where the body, mind and soul meet, so that the individual can live fully and functionally in social and natural environment”. In the present study, the purpose was to determine the wellness levels and the changes in wellness of healthcare employees working in a more intense and stressful environment than ever before with the appearance of COVID-19 pandemics in Turkey. In the study, the participating healthcare employees were asked to evaluate their wellness levels separately for the processes before COVID-19 pandemia and after the pandemia. For this purpose, the “Wellness Scale” was used. The scale that was developed by Bradley (1982) was adapted into Turkish with validity and reliability study by Şengül (1998). The Cronbach’s Alpha value of the scale was found to be 0.81. The scale consists of 22 items. There are four subscales that measure depression, anxiety, positive goodness and energy in the scale. Each item is rated between “0” (never) and “3” (always) in the scale. High scores on the sub-scales indicate high spiritual wellbeing. The questionnaire was delivered to healthcare employees online with “Google Forms”. A total of 525 healthcare employees from different parts of Turkey participated in the questionnaire. As a result of the study, it was observed that there were significant increases in the depression and anxiety levels of healthcare employees before the pandemia process compared to the prepandemia period, and there were significant decreases in the energy, positive well-being, and general wellbeing levels.