Fârâbî'nin Kur'an kavramlarına yüklediği anlamlar bağlamında ve din tasavvuru

Abstract

İslam'ın altın çağında; 9. yüzyılda yaşayan Ebu Nasr Muhammed bin Tarhan bin Uzluğ bin Turhan Al-Farabî et Turkî el Muallimus's-Sani (258/870-339/950) İslam Felsefesinde en sistemli ve kapsamlı felsefî çalışmaları gerçekleştiren kurucu filozof olarak kabul edilmektedir. Fârâbî'nin varoluşa dair düşüncelerinde Aristoteles'in; topluma dair düşüncelerinde Eflatun'un yaklaşımı ağır bassa da o, her iki düşünürün aynı hakikati farklı yöntemlerle ele aldıklarından hareketle Kur'an kavramları ve İslam düşüncesi ile felsefesini şekillendirmiştir. Çalışmamızda Fârâbî'nin düşünce dünyasını anlama üzere öncelikle Fârâbî'nin hayatı, ilmi kişiliği ve eserleri hakkında bilgi verdik. İkinci bölümde felsefe ve din kavramlarının anlam dairesi ortaya konularak, İslam felsefe geleneğinde meselenin nasıl ele alındığına dair tartışmaları müzakere ettik. Felsefe geleneğinde ve Kur'an'da kullanılan bazı kavramların her iki sahadaki anlamlandırmalarını ortaya koymaya çalıştık. Üçüncü bölümde ise Fârâbî'nin sisteminde Felsefe ve Din ilişkisinin mahiyetini analiz ettik. Bu bağlamda Tanrı tasavvurunu, Âlem Tasavvurunu ve Din Tasavvurunu Fârâbî'nin eserlerinde meselenin ele alış şekline göre inceleyerek Felsefe ve Din kurgusunu nasıl netleştirdiğini analiz etmeye çalıştık. Sayfa altı dipnotlarda eserin tercüme edilmiş Türkçe ismiyle birlikte Arapça isimlerini de koymayı uygun bulduk. Biz bu çalışmamızda ağırlıklı olarak Fârâbî'nin el-Medinetü'l Fadıla, es-Siyasetü'l-Medeniyye, Kitâbu'l-Huruf, İhsâu'l-Ulûm ve Tahsilu's-Saade adlı eserlerini merkeze almakla birlikte ulaşabildiğimiz tüm eserlerini incelemeye çalıştık. Felsefesi ile İslam düşünce tarihine yön veren ve İslam felsefesinin çerçeve planını çizen Fârâbî'nin, dînî kavramlara yüklediği anlamlarla teşekkül ettirdiği felsefesini anlamaya çalışacağız.

In the golden age of Islam Ebu Nasr Muhammed bin Tarhan bin Uzluğ bin Turhan Al-Farabî et Turkî el Muallimus's-Sani (Second Educator) (258/870-339/950) is regarded as the founding philosopher who carried out the most systematic and comprehensive philosophical studies in Islamic Philosophy. Even if Aristotle's ideas about the existence and Plato's approach about society dominates the approach of Farabi, he thinks thatboth philosophers have the same truth with different methods and shapes hisQur'anic concepts and the Islamic thought and philosophy according to these ideas. In our study, first of all we gave information about Fârâbî's life, his scientific personality and his works in order to understand Fârâbî's thoughts. In the second chapter, we put forward the meaning circle of the concepts of philosophy and religion, and discussed on how the issue dealt in Islamic philosophy tradition. We tried to put forward the meanings of some concepts used in the philosophy tradition and the Qur'an in both fields. In the third chapter, we analyzed the nature of the relationship between Philosophy and Religion in Fârâbî's system. In this context, we tried to analyze God imagination, the concept of Philosophy and Religion by examining the Conception of Religion in Fârâbî's works. In this study, we tried to examine all the works of Farabi by focusing on especially Al-Medinet al-Fadila, es-Siyaset al-Medeniyye, Kitâbu'l-Huruf, İhsâuyel-Ulûm and Tahsilu es-Saade. We will try to understand the philosophy of Farabi, who guided the history of Islamic thought and guided the framework plan of Islamic philosophy with his philosophy, formed with the meanings attributed to religious concept