Türkiye’de bölgesel gelir dengesizliği: İşgücü başına gelir yakınsaması

Abstract

Türkiye bölgeleri arasında önemli gelir farklılıkları olan bir ülkedir. Bu durumun zaman içerisinde nasıl değiştiğini yakınsama hipotezi ile test eden çok sayıda çalışma yapılmıştır. Bu test, bir tarihsel zaman aralığında kişi başına gelirin ampirik analizine dayanmaktadır. Fakat Türkiye’de sosyolojik yapı (aile büyüklüğü, ailede çalışan sayısı, işgücüne katılım oranı vb.) zaman içerisinde değişmektedir. Ayrıca bu yapı Türkiye’nin bölgeleri arasında da farklılık göstermektedir. Ortalama verimliliğin ölçümünde araç değişken olarak kişi başına gelirin kullanımı bu değişimlerin etkisini de içermektedir. Bu çalışmada bölgesel yakınsama işgücü başına gelir değişkeni ile araştırılmıştır. Çalışmada bu alandaki geleneksel yöntem olan doğrusal olmayan en küçük kareler tercih edilmiştir. Analiz 2004- 2017 dönemini kapsamaktadır ve kullanılan tüm veriler TÜİK veri tabanından elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, Türkiye’de 2004 sonrası dönemde bölgesel ve il düzeyinde gelir farklılıkları azalmaktadır. İşgücü başına gelirin yakınsama hızı kişi başına gelirin yakınsama hızından daha yüksektir. Bölgesel farklılıkları yansıtan ilave değişkenle yapılan tahmine göre ise koşullu yakınsama hızı mutlak yakınsama hızından daha yüksektir. Ayrıca ilave değişken ekonometrik tahminin açıklama gücünü artırmıştır. Bu bulgular Türkiye’de 2000 sonrası dönemde sosyal yapıdaki değişmenin ve kentleşme düzeyindeki artışın yakınsama hızını artırdığını göstermektedir. Kadınların işgücüne katılım oranının ve istihdamının teşviki bölgesel gelir farklılıklarının azaltılmasında uzun dönemli bir politika olarak kullanılabilir.

Turkey is a major income disparity between regions within countries. Many studies have been done to test how this situation changes over time with the convergence hypothesis. This test is based on the empirical analysis of the per capita income variable for a time interval. But the sociological structure in Turkey (family size, the number of employees in the family, the labor force participation rate, etc.) changed over time. In addition, the sociological structure is also different between the regions of Turkey's. The use of per capita income as a proxy variable in the measurement of average productivity includes the effect of these changes. In this study, regional convergence was investigated with the income variable per labor force. In this study, nonlinear least squares, which is the traditional method in this field, is preferred. The study covers the period of 2004-2017 and all data were obtained from TURKSTAT database. According to the results obtained in this study, regional and provincial income disparities has decreased the period after 2004 in Turkey. The convergence rate of income per labor force is higher than the per capita income convergence rate. According to the estimation made with additional variables reflecting regional differences, the conditional convergence rate is higher than the absolute convergence rate. In addition, the additional variable has increased the explanation power of the econometric estimation. These findings suggest that in the period after 2000 changes in the social structure and increase in the level of urbanization have increased the convergence rate. Participation rate of female workers and incentive of employment can be used as a long-term policy in reducing regional income disparities.