Tarihselcilik tartışmaları bağlamında Halku'l Kur'an

Abstract

Tezin konusunu tarihselcilik ve Halku'l Kur'an oluşturmaktadır. Öncelikle konu ile ilgili kaynak taraması yapıldı. Daha sonrasında tarihselciliğin ortaya çıkışı ve çağlara göre gelişim süreçleri incelendi. Tarihselcilik ile ilgili kavramlar açıklandı. Özellikle birbirlerine karıştırılan ve kavram karmaşasına sebep olan kavramlara değinildi. Tarihselcilik ve Kutsal Kitap yorumları başlığı altında hermenötik konusu işlendi. Daha sonra tarihselciliğin İslâm düşünce tarihindeki yeri ve gelişim süreci ortaya konuldu. Tarihselci İslâm düşünürlerinin bu konu hakkında yazmış oldukları eserleri incelenerek tarihselcilikle ilgili görüşlerine değinildi. İkinci bölümde ise Halku'l Kur'an tartışmalarının tarihî, siyasî ve itikadî boyutları incelendi. Kelâm ilminde önemli bir yere sahip olan halku'l-Kur'an tartışmalarında Mutezile'nin ve Ehl-i Sünnet'in görüşlerine yer verildi. Mu'tezile, Kelâmullahın Allah'ın sıfatı değil fiili olduğunu ve Kur'an'ın yaratılmış olduğunu savunurken Ehl-i Sünnete göre, Kur'an Allah'ın ezelî ve ebedî kelâmıdır. Allah'ın kelâmı için başlangıç ve sondan söz edilemez. Kur'an Allah kelâmıdır, mahlûk değildir. Tezin bu bölümünde "Mutezile'nin Kur'an hakkındaki görüşlerinin aslında tarihselci bir yaklaşım olduğunu söyleyebilir miyiz?" sorusuna cevap arandı. Bir Batı kavramı olan tarihselciğin İslâm düşüncesinde kabul görmesi, tepki ve eleştirilere yol açmıştır. Bu sebeple üçüncü bölümde halk'ul Kur'an konusunun tarihsellikle ilişkisine, "Çağdaş İslâm Düşüncesinde Vahiy ve Kur'an Tasavvuru", "Kur'an'ın Tarihselliği ve Evrenselliği Tartışmaları'' ve "Tarihsellik-Evrensellik Tartışmalarının İncelenmesi" başlıkları altında değinildi. Eskilerin güncel bir bilgiyle tekrar tartışılması demek olan tarihselcilik Batıda ortaya çıkıp İslâm dünyasında etkisini büyük ölçüde göstermiştir. Tarihselcilik tartışmaları yirminci yüzyılda daha yeni gündemde iken, kadim bir mesele olan halk'ul Kur'an tartışmaları ekseninde değerlendirilmiştir. Bu bağlamda Kur'an, tarihsel bir metin midir? Yoksa evrensel bir metin mi? Bütün bunlar ortaya konularak tarihselcilik ve evrensellik tartışmaları irdelenmiş, daha sonra sonuç kısmında genel bir değerlendirme yapılarak tezde ulaşılan neticeler açıklanmıştır.

The subject of the thesis is historicism and the Halku'l Qur'an. First of all, a literature review was made on this issue. After that, the emergence of historicism and developmental processes by age was studied. The concepts associated with historicism have been explained. In particular, concepts were mentioned that were confused with each other and caused the complexity of the concept. Studies on hermeneutics were made under the title of historicisms and Sacred Book interpretations. Then the place and development of historicism in the history of Islamic thought was put forward. The views of historian-Islamic thinkers were mentioned. Depending on this we researched the written books and articles about the historicism to set out the fields of its meaning. The second chapter covered the historical, political, and istatic aspects of the halku'l Qur'an debate. In connection with this, the views of Mutezile and Ehl-i Sunnah are cited. Can we say that Mutezile's views on the Qur'an are in fact a historicist approach? The concept of Qur'an and revelation in modern Islamic thought was mentioned. Whether the Holy Qur'an is created or not initially had been an important debate subject in the Islamic theology. Mu'tezilite's had asserted that Kalāmullah (The Speech of God) is not a divine attribute but an action of God. In order to reveal the relation of this subject with historicity, it was emphasized whether the Qur'an is historical. In this case is the Qur'an a historical text? Or is it a universal text? The adoption of historicism, which is a Western concept, in Islamic thought led to reactions and criticism. All this was put forward, and a discussion of historicism and universality was considered, and the result was evaluated. In conclusion general review was done about the results of the thesis.