Türkiye 'de yetişen Carthamus L. cinsine ait türlerde genetik çeşitliliğin moleküler yöntemlerle karakterizasyonu

Abstract

Bu çalışmada Diyarbakır, Gaziantep ve Şanlıurfa illerinin farklı lokasyonlarından toplanan Carthamus L. cinsinin farklı türlerine ait 10 populasyonda genetik çeşitliliğin moleküler karakterizasyonu 12 adet UBC ISSR (Inter Simple Sequence Repeats) moleküler işaretleyicisi kullanılarak yapıldı. UBC ISSR işaretleyicileri toplam 287 lokus üretti. Lokus düzeyindeki genetik çeşitlilik verilerine göre toplam genetik çeşitlilik HT= 0,2161, popülasyon içi genetik çeşitlilik Hs= 0,1490, popülasyonlar arası genetik farklılaşma GST= 0,3106 ve gen akışı Nm = 1,1096 olarak tespit edildi. En yüksek ortalama alel sayısı (na = 1,7003) A popülasyonunda, en yüksek etkili alel sayısı (nea= 1,2936) ve en yüksek genetik çeşitlilik (he = 0,1870) D popülasyonunda belirlendi. En düşük ortalama alel sayısı (na= 1,4251) J popülasyonunda, en düşük etkili alel sayısı (nea= 1,1718) ve en düşük genetik çeşitliliğin (he= 0,1078) F popülasyonunda tespit edildi. Popülasyonlar arasındaki genetik uzaklık (D) analizlerine göre, en düşük genetik uzaklık değeri D= 0,0459 değeri ile E ve F popülasyonları arasında bulunurken, en yüksek genetik uzaklık değeri D= 0,1444 değeri ile H ve J popülasyonları arasında bulundu. ISSR ile moleküler karakterizasyon analizi sonuçlarına göre Carthamus L. popülasyonları arasında genetik çeşitliliğin dikkate değer oranda yüksek olduğunu gösterdi. Gelecekte Carthamus L. bitkisinin kullanım şekilleri düşünüldüğünde öne çıkan kullanım şekillerinin medikal kullanımlarının yanı sıra yağ ve biyodizel üretimi olacağı tahmin edilmektedir. Bu nedenle ülkemizde doğal olarak yetişen bu cinse ait potansiyeli olan ekonomik bitki türleriyle ilgili daha detaylı araştırmaların yapılmasının ülkemizin tarımsal üretimine ve ekonomik kazancının artırılmasına katkı sağlayacağı kanaatine varıldı.

In this study, genetic diversity was estimated in 10 populations from the species belong to genus Carthamus L. collected from Diyarbakır, Gaziantep, and Şanlıurfa provinces by 12 UBC ISSR (Inter Simple Sequence Repeats) molecular markers. UCB ISSR markers produced 287 loci. The mean values of total genetic diversity, genetic diversity within populations, genetic differentiations between populations, and gene flow between populations were determined as HT=0.2161, Hs=0.1490, GST =0.3106 and Nm=1.1096 respectively at locus level. The highest mean values for allele number, effective allele number and genetic diversity were identified as na=1.7003 in population A, nea=1.2936 and he=0.1870 in population D, while The lowest mean values for allele number, effective allele number and genetic diversity were identified as na=1.4251 in population J, nea =1,1718 and he=0.1078 in population F. According to genetic distance data between populations, the highest genetic distance value was estimated as D=0.1444 between the populations H and J, while the lowest genetic distance value was estimated as D=0.0459 between the populations E and F. The molecular characterization results, using ISSRs, indicated considerably very high genetic diversity among the populations of Carthamus L. When the different usages of Carthamus L. are considered, it is estimated that the oil and biodiesel production beside its medical usage will be the prominent usages in the future. The main idea is the planning the detailed studies about the candidate species, which have high potential in this genus growing naturally in Turkey, would contribute to increase in agricultural production and economy.