Sâlih en-Nakşbendî-i İslambolî'nin Risāle-i Perìşān-nāme-i Yetìmi Allāme adlı eseri (Transkripsiyon-inceleme)

Abstract

Bu çalışma araştırmacılara ve ilgili kişilere kaynak teşkil etmesi amacıyla Osmanlı sahasında dinî metinlerin önemli türlerinden biri sayılan ilmihâl örneklerinden Risāle-i Perìşān-nāme-i Yetìm-i èAllāme adlı eserin gün yüzüne çıkarılması için yapılmıştır. Çalışmanın esasını oluşturan Risāle-i Perìşān-nāme-i Yetìm-i èAllāme adlı el yazması metin 56 varaktan müteşekkil olup yazarı Sâlih en-Nakşbendî-i İslambolî'dir. Bu el yazması metin 1220 (1804) yılında Abdullah el-Meknî tarafından istinsah edilmiştir. İncelemeler sonucunda eserin iman ve İslam konularını içerdiği tespit edilmiş ve bu eserin bir ilmihâl olduğu anlaşılmıştır. Ağırlıklı olarak ilmihâl konularını barındıran eserde, aynı zamanda öğüt niteliğindeki bölümler de mevcuttur. Eserin içinde anlatılan konular müstensih tarafından bölümlere ayrılmamış, birbirine bağlı bir şekilde verilmiştir. Eser, dinî metinlerin yazı formatı olan "nesih" hattı ile kaleme alınmıştır. Yazımda daha çok siyah mürekkep kullanılmış olsa da yazmanın bazı yerlerinde kırmızı mürekkeple yazılmış yazıların da mevcut olduğu görülmüştür. Çalışma, toplamda dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde ilmihâl kavramının tanımı ve tarihî seyri ile ilgili bilgiler yer almaktadır. İkinci bölümde müellifin hayatı, eserin dil özellikleri, eserin içeriği hakkında bilgiler bulunmaktadır. Üçüncü bölümde transkripsiyonda izlenen yol ile ilgili bilgiler, yazmanın transkripsiyonlu metni ve sonuç ile kaynakça yer almaktadır. Dördüncü bölümde ise eserde geçen Türkçe olmayan kelimelerin sözlüğü ile eserin tıpkıbasımı yer almaktadır.

In this study, it was necessary to make this study to uncover of Risāle-i Perìşān-nāme-i Yetìm-i Allāme, one of the examples of Ilmahals, which is considered as one of the important types of religious texts in the Ottoman realm in order to provide a source for researchers and related persons. The manuscript text of Risāle-i Perìşān-nāme-i Yetìm-i Allāme, which constitutes the basis of our study, is composed of fifty-six leafs and its author is Sâlih en-Nakşbendî-i Islambolî. This manuscript was written by Abdullah al-Mekni in 1220 (1804). The work mainly includes faith and Islam. As a result of the examinations, it was determined that the work was an Ilmihâl. Altought the manuscript contains mainly Ilmihalî topics, there are some sections that are advisory. The subjects described in the study are arranged in an interdependent manner without being separated from the parts. While the study was being produced, the words that have passed through Arabic and Persian languages have been used extensively. The work is written with the line "nasih", which has been classicalized as a writing form of religious texts. Most of the writing is written using black ink but there are some writings written in red ink. Our study consists of four parts in total. In the first part, information about the definition of Ilmihâl concept and historical progress is given. The second section contains information about the author's life, the language characteristics of the study, and the content of the study. In the third part, information about the path in the transcription, the transcriptional text and the bibliography are included. In the fourth chapter, the same edition of the study is included with the dictionary of non-Turkish words in the study. With this study, it was aimed to bring Ilmihâl type works which constitute religious perspectives of Ottoman literature to the scientific world, extracting from archives to daylight