Şora/Çora Batır destanının Kazak Tatar ve Kırım Tatar Türk varyantlarının karşılaştırılması

Abstract

Bir milletin hayatında millî kimliği belirleyen kültürün taşıyıcıları, geniş anlamda, sözlü ve yazılı ifade gelenekleridir. Destanlar da önce sözlü kültür ortamlarında üretilmiş daha sonra yazılı metin haline getirilmiş kültür taşıyıcılarıdır. Destanlar sözlü kültürden yazılı kültüre geçerken bir takım değişikliklere uğrar ve destan metnindeki her değişiklik bir varyant oluşturmaktadır. Şora/Çora Batır destanı, XVI. yüzyılda Kazan'da teşekkül etmiş ve buradan da kuzey Türkleri arasında yayılmış Tatar destanıdır. Bu makale, Çora/Şora Batır destanının Türkiye Türkçesine aktarılan Tatar, Kırım Türk Tatar ile Kazak varyantlarının karşılaştırılmasıdır. Bu karşılaştırılma yapılırken; Tatar boylarında anlatılan Çura Batır Hikayeti ismindeki varyantı, Kırım Türk Tatar boylarında anlatılan Çora Batır destanının; Bahçesaray, Büyük Hocalar, Kırım Tatar Halk Ağız Yaratıcılığı ve Karasubazar varyantları ile Kazak destancılık geleneği içerisinde tespit edilmiş ve yazıya geçirilmiş olan Şora Batır destanının; Molla Musa ve Muhambetnecip Aliakbaruli varyantları ele alınmıştır. Varyantlar incelendiğinde Türk boylarının ortak coğrafyada yaşadığı daha sonra çeşitli tarihi, coğrafi nedenlerle başka bölgelere dağıldığı tezi ve bu tezin Türk boylarının destanlarına yansımış olduğu görülmektedir. Çora/Şora Batır destanının da belli motif ve epizotları sabit kalarak Türk boyları arasında yaşamayı sürdürdüğü söylenebilir. Bunun kanıtlayan örnekleri varyantlarda değişkenliği en çok görülen belirli motifler üzerinden bu makalede gösterilmeye çalışılacaktır

National identity in the life of a nation determines the carriers of culture, broadly, is the tradition of oral and written expression. Epics produced the first oral culture carriers are then turned into typed text. Epics from oral culture to a written culture undergoes a number of changes and epic crossing any changes in the text form a variant. Şora/ Çora Batır of the epic, XVI. century has been formed in Kazan and from there spread among the northern Turkish Tatar is epic. This article Şora/ Çora Batır of the epic transferred to Turkey Turkish Tatar, Kazakh Crimean Tatar and Turkish variants to compare. When compared to this; Çura Batır Hikayeti named variant belonging to Tatars, Turkish Crimean Tatars belong to; Bahçesaray, Büyük Hocalar, the Crimean Tatar People with Oral variants creativity and Karasubazar, Kazakh Çora Batır of the epic belong to epic tradition; Molla Musa and Muhambetnecip Aliakbarul variants are discussed. Analyzing variants of Turkish tribes that lived in a common geography then various historical, geographical reasons thesis is distributed to other regions and this is reflected in the epic of the Turkish tribes of the thesis appears to be. Çora Batır of the epic particular motifs and episodes of the epic remaining constant can be said that among the Turkish tribes continued to live. Examples this proving, this article will attempt to show most common variant of the variability of specific motifs