Kayabağ (Darsiyak) Ortodoks Kiliseleri

Abstract

Yaşadığımız topraklarda bin yılı aşkın süre varlığını sürdürmüş Bizans İmparatorluğu, 1453'te Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u almasıyla siyasi varlığını tamamlamış dinsel, yönetsel ve kültürel birikimini yeni güce devretmiştir (Bozkurt 1996: 10). Fatih Sultan Mehmed İstanbul'un alınışından sonra Rum Kilisesine dini ve özel hukuk işlerinde özerklik vermiş, yaptırdığı seçimle de 'Rum Millet'inin seçtiği Georgios Skolarios, II. Gennadios adıyla Patrik ilan edilmiştir. Fatih, Patriğe cemaatini idare etmek için gerekli yetkileri kullanma imtiyazı tanıyarak onu tüm Ortodokslar'ın başına getirmiştir (Bozkurt 1996: 10). Tanzimat Fermanı (1839) ile Osmanlı "himayesi"nden "vatandaşlık" statüsüne geçen gayrimüslimlerin can, mal, namus güvenlikleri ve ruhani alandaki ayrıcalıkları artırılmış, kiliselerden toplanan vergiler kaldırılmış, dinsel topluluklara kendilerini yönetebilme, okul ve ibadet yerlerini inşa edebilme olanağı sağlanmıştır (Karpat 1985: 133, Tanör 1985: 1006). Tanzimat (1839) ve Islahat Fermanları (1856) sonrası gayrimüslimlere tanınan yeni ibadet yerleri yapabilme hakkı konumuz açısından çok önemli olmuştur. Çünkü anılan tarihlerden sonra; 'Bizans İmparatorluğu'nun varlığının sona ermesinden bu yana 19. Yüzyıla kadar gayrimüslimler'in görülmedik yoğunlukta imar etkinliğine girdikleri gözlenmektedir' (Pekak, S- S. Aydın 1998: 125). Bu çalışmamızda amacımız, Kayseri ve çevresindeki yerleşmelerde bulunan ve anılan tarihlerden sonra yapıldığını saptadığımız Ortodoks Kiliselerini belgelemek, tanıtmak, yüzyıllar boyunca yaşamlarını yan yana sürdüren halkların dini mimarilerini incelemek olmuştur. Çalışmamızın kapsamını, Kayseri Kayabağ'daki (Darsiyak) Yanartaş3 Kilisesi Kayabağ Kilise I ve Kayabağ Kilise II yapıları oluşturmaktadır.

Byzantine Empire, which had continued its existence in our homeland, ended up its life by Fatih Sultan Mehmed'sconquering of Istanbul in 1453 but it has never lost its religious, administrative and cultural heredity it has just passed over them to another power. After conquering of Istanbul, Mehmed II gave Roman Church authority in religious and private judicial issues, declared Georgios Skolarios as the second patriarch with the name "Gennadis". Fatih, assigned him as the head of orthodoxies in all over the world. (Bozkurt 1996: 10) After administrative reforms and improvement reforms (1876) the rights of building warship places have been very important for our research subject. Since Byzantine Empire's existence was ended, it has been observed that NonMuslims had carried intense construction activities (Pekak, S-S Aydın 1998:125). In Kayseri, in which we tried to find reflections of these changing in the country, until now mostly the Turkish architectural examples have been studied. In this study, our purpose is to make documentations, introduction, and study on the religious architecture of people who have lived together for ages. The coverage of our study consists of Yanartaş Church in Kayseri in Kayabağ (Darsiyak), Kayabağ Church I and Kayabağ Church II structures