Amazonların eski Anadolu kökenleri hakkında yeni kaynak ve gözlemler

Abstract

Özet: Tarih kitapları bütünüyle hayal ürünü veya tarihî gerçeklerin saptırılmış çok uzak anımsamalarından oluşan ve gerçek olayları gölgede bırakacak derecede kavim ve olaylarla doludur. Aralarında Hellen efsanesinin, Tevrat ve İncil’in ürünleri olanlarını silip atmak mümkün değildir. Amazonlar, Homeros efsaneleri ve Hellen fantezisinin yarattığı bir kadınlar topluluğudur ve sonradan gelişen ve Amazonomakhia denen sanat dalı vasıtasıyla ünleri daha da artmıştır. Amazonların ta öteden beri Kuzey Kapadokya’da aranmalarına BoğazköyHattuša’nın kâşifi olarak kabul edilen Charles Texier’in Yazılıkaya kabartmalarını Hellenlerle Amazonlar arasındaki savaşları canlandırdığını öne sürmesi örnek verilebilir. Araştırmanın amacı, Tunç Çağı Anadolu arşivlerinde Amazonların tarihî açıdan varlıklarıyla ilgili belgeleri bulup değerlendirmektir. Tüm savların aksine arkeolojik malzeme yoktur ya da ele geçmemiştir ve var olduğu sanılanların da hiçbir değeri yoktur. Gerçekten de Hitit başkenti Boğazköy-Hattuša’da bulunan yazılı belgelerden Amazonların insan fantazisinin bir ürünü olmayıp, uzak geçmişte Kapadokya, Kuzey ve Batı Anadolu’da yaşamış tarihî toplumların silik anımsamaları oldukları anlaşılmaktadır. Makaleye konu olan metin tam olarak çevrilemeyecek kadar kötü korunmuştur, ama kesinlikle şöyle özetlenebilir: hudak para šalik“(sevişmek niyetiyle) hemen yaklaşmak, saldırmak, tecavüz etmek” ve ep-/appanzi “tutmak, yakalamak, sahip olmak, ele geçirmek, almak”, da- “kızları almak”, tarup“kızları toplamak, devşirmek”, pehute- “kızları bir yere götürmek”,waštai- “günaha girmek, ayıp şey yapmak” gibi tesadüfen korunabilen ifadeler, bunun ispatıdır.

Abstract: It is one of the most evident shortcomings of historiography that legend retails far better than historical fact and at times legends surpass historical events, especially if of ancient Greek or Biblical origin. Amazons were one of those legendary peoples, created first by Homeric myth, and spread widely through an art form called Amazonomachies. It is significant that Charles Texier, the discoverer of the Hittite capital Boğazköy-Hattuša, assigned the rock reliefs of Yazılıkaya to the legendary combat between the Amazons and the ancient Greeks. This article provides evidence concerning the historicity of the Amazons in written sources dating from the Anatolian Bronze Age. Archaeological evidence for their presence does not exist, and those that have been connected with them are absolutely ambivalent. Due to new textual attestations from the Hittite capital of Hattuša we are fortunately able to establish that the Amazons were not a creation of human fantasy, but on the contrary, they were the reminiscence of remote prehistoric societies that formerly inhabited Cappadocia and Western and Northern Anatolia. Among the texts in the Boğazköy archives there are those which attest to all of the basic elements and motives that are recorded in the legends concerning the Amazons. Hititte tablet, in spite of its poorly preservation, attests in connection with some girls gathered from villages the following phrases: hudak para šalik - “to come close, to approach immediately, rape”, ep-/appanzi “to take someone sexually”, da- “to take the girls”, tarup- “to gather the girls”, pehute- “to take away, transport the girls”, waštai- “to sin, to commit an unusual crime”, river bank and naked (girls) indicating that some obscene acts were committed.