Ebussuûd tefsirinde cihad kavramı

Abstract

Ebussuud Efendi, 30 Aralık 1491 tarihinde Çorum'un İskilip ilçesinde doğdu. İskilipli Şeyh Muhyiddin Mehmed Efendi'nin oğludur (anne tarafından da Ali Kuşçu'nun torunudur.). 1530'larda İstanbul, Bursa ve Rumeli'de kadılıklarda bulundu. Rumeli Kazaskerliği’nden sonra Sultan I. Süleyman devrinde 1545 tarihinde Şeyhülislamlığa getirdi. Başarılı olduğu için ölümünden sonra II. Selim devrinde de görevini sürdürdü. Kıbrıs'ın fethi gibi olayların kabulünde önemli rol oynadı. Sadece Osmanlı topraklarında değil bütün İslam coğrafyasında itibar sahibi ve eserleri günümüzde de kıymetini koruyan büyük bir İslam âlimidir. Önemli fetvalar hazırlayan Mehmed Ebussuûd, aynı zamanda bir şairdi. Birçok âlim yetiştirdiği içi İlmiye sınıfı daha uzun bir müddet zayıflamadı. İrşadü’l-Aklu’s-Selim ila Mezaye’l- Kitabi’l-Kerim adlı tefsiri yüzyıllardır alanında en önemli eserlerden biridir. Cihad sözcüğü c-h-d kökünden türemiş, "bütün gücünü kullanma" manasına gelen ve tek kelime olarak “mücadele” anlamında kullanılan Arapça bir kelimedir. Cihad, İslam inancına göre, Allah rızası için yapılan bütün ibadet, amel ve çalışmaları içine aldığı gibi, bu çalışmaların sürekli olarak yapılabilmesini garanti altına alan geniş bir alanı kapsar. Bu alanlar insanlığın huzur ve barışı bulması için yapılan çalışmaların tümünü kapsamaktadır. İşte bu çalışmamızda, anılan tefsirde cihada bakış ve Ebussuûd’un fetvaları ile tefsiri arasındaki münasebet araştırıldı. Çalışmada, zamanın toplumsal mücadelelerinde, bu fetvalar ve yorumlar ne derece etkili oldu, ortaya kural ve kaideler konuldu mu gibi bu ve benzeri sorulara cevap bulunmaya çalışıldı. Bunu yaparken başta İrşad olmak üzere müfessirin fetvaları ve dini-tarihi diğer kaynaklar da gözden geçirildi ve faydalı olacağına inandığımız bir çalışma ortaya kondu.

Ebussuud Efendi was born on 30 December 1491 in İskilip, a town in Çorum. He was the son of İskilipli Sheiyk Muhyiddin Mehmet Efendi ( he is the grandson of Ali Kuşçu maternally.) In 1530s, he served as judge in Bursa, İstanbul and Rumelia. Sultan Suleiman the Magnificent promoted him to Grand Mufti in 1545. For he was successful, he continued his service during the period of 2. Selim. He played an important role in the events like the approval of the conquest of Cyprus. He is a respected İslam scholar not only in Ottoman Empire, but also in the whole İslam world and his works of art are still worthy. Mehmet Ebussuud who gave important fatwas was also a poet. For he educated a lot of scholars, Intellectual Class didn't weaken for a long time during the Ottoman period. His exegesis, İrşadü’l-Aklu’s- Selim and Mezaye’l-Kitabü’l-Kerim, are the most important works in the field. The word Jihad is derived from the root of chd, "to use all the power" and it is the only Arabic word which means "struggle". According to Islamic belief, Jihad not only includes all done for the sake of Allah, such as prayers, acts and work, but also it covers a large area which guarantees these works to be done permanently. This area includes all of the work done to find comfort and peace for humanity. In this study, view of Jihad in the above mentioned exegesis and relationship between Ebussuud's fatwa and exegesis have been discussed. It has been tried to find that how those fatwas and comments affected social struggles of the time, which rules and regulations established. For this purpose, his fatwas, especially İrşad and the other historical-religious books have been reviewed and this study which we believe useful has been prepared.